Một điều tưởng chừng như nghịch lý, đó
là thức ăn dành cho trẻ ngày càng phong phú và bổ dưỡng thì tình trạng táo bón ở trẻ ngày càng trở nên phổ biến. Điều này khiến cho không ít các bậc phụ huynh cảm
thấy rất lo lắng vì táo bón không những làm giảm chất lượng cuộc sống mà còn
gây nhiều ảnh hưởng đến sức khỏe và sự phát triển sau này của trẻ.
 |
| Bệnh táo bón ở trẻ nhỏ - Nguyên nhân và cách phòng trị |
Cải thiện tình trạng táo
bón ở trẻ đồng nghĩa với việc giúp cho hệ tiêu hóa của trẻ khỏe mạnh hơn,
tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển thể lực và trí não của trẻ hoàn hảo
hơn.
Tổng quan về táo bón ở trẻ em
Theo định nghĩa về bệnh
học, táo bón là sự giảm tần suất bài xuất phân bình thường, kèm theo khó và đau
khi bài xuất do phân rắn hoặc quá to.
Số lần đi ngoài bình
thường của trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ được xác định như sau:
Trẻ được xem là bị táo
bón khi tần suất đi ngoài:
- Trẻ sơ sinh dưới 2
lần/ ngày.
- Trẻ bú mẹ hoặc bú
bình dưới 3 lần/ tuần.
- Trẻ lớn dưới 2 lần/
tuần.
- Theo nhiều công
trình nghiên cứu khoa học trên thế giới đã ghi nhận, ở Mỹ có 16% số bố mẹ ghi
nhận con mình bị táo bón với độ tuổi phổ biến là 2 tuổi, ở Anh có 34% số bố mẹ
ghi nhận con họ bị táo bón ở lứa tuổi từ 4 - 7 tuổi, ở Brazil tìm thấy 28% trẻ
từ 8 - 10 tuổi bị táo bón. Riêng ở Việt Nam, hiện chưa có công trình nghiên cứu
khoa học nào ghi nhận rõ ràng tình trạng táo bón ở trẻ em.
Nguyên nhân làm trẻ bị táo bón
Trẻ không được bú mẹ:
sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng phù hợp nhất đối với hệ tiêu hóa của trẻ nhỏ vì có
hoóc-môn motilin làm tăng nhu động ruột của trẻ, giúp phân di chuyển dễ dàng
hơn. Trong khi đó, sữa công thức khó tiêu hóa và có thể làm ruột hấp thụ nước
nhiều hơn. Khi nước được hấp thụ hết qua các kênh của ruột thì phân bị khô và
khó di chuyển ra ngoài. Vì vậy, trẻ bú sữa mẹ đầy đủ ít khi bị táo bón hơn so với
trẻ sử dụng nhiều sữa công thức.
Thức ăn của trẻ không
đủ chất xơ: nguồn chất xơ sẽ giúp giữ nước trong ruột già và giúp thức ăn tiêu
hóa thuận lợi hơn. Nếu trẻ ăn nhiều chất đạm, quá ít chất xơ, thức ăn mất cân đối
về số lượng và 4 nhóm chất dinh dưỡng theo khuyến cáo sẽ dẫn tới tình trạng trẻ
bị táo bón kéo dài.
Không cung cấp đủ nước:
trẻ uống ít nước hoặc cha mẹ không khuyến khích trẻ uống đủ lượng nước cần thiết
cũng là nguyên nhân phổ biến khiến trẻ nhỏ bị táo bón. Nhiều trẻ thường xuyên
chạy nhảy, nô đùa nhưng không được bù đủ lượng nước, hoặc rất ít uống nước.
Thay vào đó, một số trẻ thường có sở thích uống nước ngọt có gas, uống soda, nước
giải khát có chứa thành phần caffeine hoặc chứa quá nhiều đường ngọt sẽ khiến
trẻ đi tiểu nhiều hơn, cơ thể trẻ thiếu nước dẫn tới táo bón.
Trẻ không có thói
quen đi ngoài đúng giờ: một số bà mẹ không rèn thói quen đi đại tiện (đi ngoài)
cho trẻ theo khung giờ nhất định trong ngày, trẻ ham chơi nín nhịn việc đi đại
tiện hoặc khi tới lớp, trẻ sợ cô giáo la mắng không dám xin đi đại tiện nên kìm
nén về nhà mới đi. Lâu dần, trẻ không có cảm giác buồn đi đại tiện, không có phản
xạ đi đại tiện dẫn tới tình trạng táo bón.
Lạm dụng thuốc: những
trẻ hay bị đau ốm, trẻ còi xương, suy dinh dưỡng, thiếu máu, viêm đường hô hấp
cấp tính… cần phải chữa trị trong một thời gian dài, sử dụng nhiều loại thuốc
khác nhau, uống nhiều kháng sinh… cũng dẫn tới tình trạng rối loạn tiêu hóa và
táo bón.
Bệnh ngoại khoa, tiêu
hóa: cũng được xem là nguyên nhân gây ra tình trạng táo bón ở trẻ mà các bậc phụ
huynh cần chú ý bao gồm dị tật bẩm sinh như: phình to đại tràng, hẹp ruột, hẹp
hậu môn, nứt kẽ hậu môn.
Biến chứng có thể xảy ra
Phụ huynh cần lưu ý nếu
tình trạng táo bón của trẻ kéo dài và không có giải pháp khắc phục, chữa trị hiệu
quả có thể dẫn tới những biến chứng gây nhiều ảnh hưởng đến sức khỏe và tâm lý
của trẻ như:
Trẻ phát triển không
hoàn hảo về thể chất và trí tuệ: thực tế cho thấy, khi bị táo bón trẻ dễ dàng bỏ
bữa, biếng ăn, lâu ngày cơ thể không hấp thụ các chất dinh dưỡng, các loại
vitamin và khoáng chất cần thiết cho cơ thể. Từ đó, thể chất và trí tuệ của trẻ
không khỏe mạnh, phát triển không hoàn hảo so với những trẻ cùng trang lứa.
Nứt hậu môn, tình trạng
táo bón nặng hơn: trẻ bị táo bón thường sợ đi tiêu và thói quen dễ nhận biết là
trẻ cố nhịn đến khi nào có thể nhịn được. Phân bị ứ trong ruột lâu sẽ càng mất
nước nên khô hơn, và trẻ lại càng bị táo bón nặng hơn.
Rối loạn tâm - thần
kinh: phân ở lâu trong đại tràng là nguồn kích thích gây nên những rối loạn thần
kinh khiến trẻ bị táo bón triền miên dễ trở nên cáu kỉnh, mệt mỏi, biếng ăn, mất
tập trung trong giao tiếp và trong học tập.
Trẻ dễ bị trĩ, sa trực
tràng: phân ứ đọng lâu trong trực tràng ảnh hưởng và cản trở tuần hoàn máu, lâu
ngày gây hiện tượng trĩ, sa trực tràng, phình đại tràng, thậm chí là ung thư trực
tràng.
Nguyên tắc điều trị và những biện pháp phòng ngừa
Khuyến cáo việc nuôi
con bằng sữa mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu đời, người mẹ nên cho trẻ bú mẹ
càng nhiều càng tốt nếu trẻ còn bú mẹ vì sữa mẹ là thức ăn tốt nhất dành cho trẻ
nhỏ, sẽ giúp trẻ tiêu hóa tốt và phòng chống hiệu quả chứng táo bón.
Nếu người mẹ đang
nuôi trẻ bằng sữa công thức nên chú ý pha sữa đúng cách và đúng tỉ lệ theo sự
khuyến cáo của nhà sản xuất. Giữ vệ sinh bình sữa tuyệt đối để phòng ngừa những
căn bệnh lây qua đường tiêu hóa và bổ sung lượng nước uống cần thiết giúp hệ
tiêu hóa của trẻ hoạt động tốt hơn.
Trẻ lớn đã ăn dặm nên
cho trẻ ăn dặm đúng cách theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), bổ
sung đủ lượng chất xơ cho trẻ từ các loại trái cây tươi, nhất là mận, táo, lê…
là những loại nước ép rất tốt cho việc tiêu hóa, tăng cường cho trẻ việc ăn các
loại rau xanh đậm màu như: bồ ngót - rau dền - rau đay - rau mồng tơi… để bổ
sung thêm lượng chất xơ cần thiết cho trẻ.
Khuyến khích trẻ vận
động thường xuyên phù hợp với lứa tuổi, trẻ nhỏ phụ huynh nên xoa bóp (massage)
vùng bụng cho trẻ, để giúp tăng nhu động ruột sẽ làm trẻ dễ tiêu hóa.
Tập cho trẻ thói quen
đi ngoài đúng giờ và tạo cho trẻ không khí thật thoải mái khi đi vệ sinh để trẻ
không còn tâm lý “sợ đi tiêu” giúp cải thiện tình trạng táo bón ở trẻ hiệu quả
hơn.
Trẻ bị táo bón nghiêm
trọng và thường xuyên (trên 3 ngày không đi tiêu và tiêu rất khó khiến trẻ quấy
khóc nhiều), phụ huynh nên đưa trẻ đi khám bác sĩ để bác sĩ cho trẻ dùng thuốc
và phải có sự theo dõi chặt chẽ giúp việc điều trị đạt hiệu quả cao nhất.
Nguồn: http://suckhoedoisong.vn/me-va-be/tao-bon-benh-tieu-hoa-pho-bien-o-tre-em-20151015110708075.htm
